Międzynarodowa Komisja do Studiowania i Ulepszania Nauczania Matematyki CIEAEM zorganizowała kongres w Płocku w dniach 22-28 lipca 2003 roku, przy czym w dniu 27 lipca odbyła się sesja poświęcona pamięci prof. A.Z. Krygowskiej  

"Konspekt" Nr 17/17, Kraków, listopad-grudzień 2003, Statystyka

Maciej Klakla

Współpraca Anny Zofii Krygowskiej z CIEAEM

W roku 1958 rozpoczął się okres ścisłej, trzydziestoletniej współpracy Anny Zofii Krygowskiej z Międzynarodową Komisją do Spraw Studiowania i Ulepszania Nauczania Matematyki — CIEAEM (Comission Internationale pour l’Étude et l’Amélioration de l’Enseignement des Mathéma tiques). W tymże właśnie roku profesor A.Z. Krygowska po raz pierwszy wzięła udział dwunastym spotkaniu Komisji w Saint Andrews (Szkocja). Jeszcze w tym samym roku została jej członkiem, w latach 1963–1970 była już wiceprzewodniczącą Komisji, od roku 1971 do1975 przewodniczącą, a od 1975 r. honorową przewodniczącą CIEAEM.

Od 1958 r. do śmierci Anny Zofii Krygowskiej w 1988 roku odbyło się 28 konferencji Komisji. Pani Profesor wzięła udział w ich większości. Wygłaszane przez nią — niemal na każdej konfere ncji — wykłady plenarne cieszyły się ogrom nym zainteresowaniem. Wygłaszała także referaty w grupach tematycznych, brała udział w dyskusjach, nierzadko animowała pracę w grupach roboczych, uczestni czyła w zebraniach członków Komisji.

Spotykała się także ze studentami, przyszłymi nauczycielami matematyki, czynnymi nauczycielami oraz pracownikami naukowo-dydaktycznymi związanymi z instytucją pełniącą funkcję organizatora lokalnego danej konferencji. Dużo czasu poświęcała też na indywidualne rozmowy z uczestnikami. Z wieloma z nich łączyły ją więzy prawdziwej przyjaźni.

Anna Z. Krygowska zorganizowała dwie konferencje Komisji CIEAEM w Polsce: w 1960 i 1971 roku w Krakowie. Pierwsza z tych konferencji poświęcona była zagadnieniu „matematyki podstaw”. Poza przedstawieniem referatu teoretycznego Anna Z. Krygowska przeprowadziła na tym spotkaniu lekcję na temat figury wypukłej. Dogłębna analiza tej lekcji, zamieszczona w czasopiśmie „Matematyka” (1961 nr 1, s. 53-64) jest do dziś modelem prowadzenia i analizowania lekcji matematyki. Konferencja CIEAEM z 1971 roku dotyczyła logiki w na uczaniu matematyki, a A.Z. Krygowska przewodniczyła dyskusjom w jednej z grup tematycznych.

Dekada 1970–80 zaznaczyła się silnym wpływem Anny Z. Krygowskiej na prace Komisji. Emma Castelnuovo, włoski dydaktyk matematyki, wieloletni członek tej Komisji i jej była przewodnicząca (związana z CIEAEM do dziś) pisze o niej: „Jako przewodnicząca w latach 1971–1975 A.Z. Krygowska, z pewnością dzięki silnej, równo cześnie jednak otwartej i obdarzonej intuicją osobowości, inspirowała nowy kierunek kompleksowego ujmowania nauczania matematyki. Spotkanie w Krakowie, z udziałem 220 uczestników, stanowi początek tych dociekań. Jej gruntowne wykształcenie, wzbogacone w długotrwałej ofiarnej pracy dla nauczycieli i studentów w Polsce, zaowo cowało stopniowo bardziej problemowym ujmowaniem przedmiotu i metod nauczania. Wzbogaciło to problematykę dyskusji zjazdowych” („Dydaktyka Matematyki” 1984 nr 3, s. 209).

Po raz ostatni Anna Z. Krygowska wzięła udział w Spotkaniu CIEAEM w 1987 roku w Sherbrooke (Kanada), wygłosiła tam wykład plenarny pod znamiennym tytułem Zrozumieć błąd w matematyce. Przedstawiła w nim wszechstronną analizę teoretyczną zjawiska błędu w uczeniu się matematyki. Przeprowadzenie takiej analizy było możliwe dzięki kompetencji profesor Krygowskiej w zakresie samej matematyki i jej metodologii, z jednej strony znajomości wyników badań dydaktycznych i psychologicznych, a z drugiej strony nastawienia na głębokie zrozumienie procesu uczenia się i nauczania matematyki. Połączenie tych dwóch elementów w badaniu dydaktycz nym to cecha jej twórczości naukowej. Podobnie głęboko naświetliła Anna Z. Krygowska problem błędów w zakresie algebry szkolnej, wygłaszając drugi referat w grupie roboczej poświęconej temu zagadnieniu. Co więcej okazało się, że istnienie i sposób wyjaśnienia zjawiska tzw. formalizmu zdegenerowanego, opisanego przez Annę Z. Krygowską w dwóch artykułach z lat 50. tłumaczonych na kilka języków obcych, potwierdziły badania dydaktyczne prowadzone w różnych krajach w latach 80.

Zarysowane powyżej cechy twórczości naukowo-badawczej Anny Z. Krygowskiej wpływały na uznanie i szacunek, jakim darzyli ją uczestnicy spotkań CIEAEM. W 1990 roku podczas trzeciej polskiej konferencji tej Komisji w Szczyrku serdecznie wspominano Annę Z. Krygowską. A.Warbecq, belgijski kurator oświaty, związany z Komisją przez około 40 lat, mówił: „Najbardziej wspominam nasze pierwsze spotkanie na brzegu jeziora Leman w Szwajcarii, w 1961 roku. Było to moje pierwsze uczestnictwo w Spotkaniu CIEAEM. Byłem zauroczony tą wielką damą o obcym akcencie, która posiadała zaskakujące bogactwo słownictwa francuskiego, i która wyrażała swoje idee z zadziwiającą jasnością. Chciałbym podkreślić, ile jej obecność wnosiła do każdego spotkania — powagę, z jaką traktowała każdą wykonywaną tu pracę, pogodę wewnętrzną, troskę o to, by nie urazić nikogo mimo stanowczości, z jaką broniła swoich przekonań. Wszystko to w dużej mierze ułatwiało wymianę poglądów, myśli, idei. Gdy jakieś wystąpienie wydawało się jej zbyt hermetyczne, umiała dyskusje na jego temat sprowadzić do poziomu dostępnego dla wszystkich. Nauczyłem się od niej wiele. To ona była jedną ze znaczących przyczyn mojego głębszego zainteresowania się problemem kształcenia nauczycieli. Zachowałem wspomnienie szczególnie wzrusza jące ze spotkania z nią w czasie jej ostatniego pobytu w Belgii. Pytała mnie o szczerą ocenę nauczania matematyki w moim kraju. Dyskutowaliśmy cały dzień, tak ogromny był jej głód wiedzy, chęć wymiany poglądów. Ci, którzy ją znali, łatwo sobie wyobra żą, że nasza rozmowa przechodziła od problemów pedagogicznych do filozoficznych, politycznych i społecznych. Zofia Krygowska, doskonała w sprawach nauczania, była człowiekiem o wielkim sercu, wrażliwym na wszystkie problemy ludzkie. Chciałbym, aby ta wypowiedź była odebrana jako skromny wyraz przyjaźni i szacunku, jaki żywiłem w stosunku do Pani Krygowskiej. Należy ona do osób, których nie można zapomnieć”.

Z kolei J. Adda, dydaktyk matematyki, profesor Uniwersytetu 7 w Paryżu i Uniwersytetu w Lyonie, długoletni członek CIEAEM przypominał: „Pani Krygowska była jednocześnie człowiekiem o wielkiej inteligencji i wielkim sercu. Zawsze starała się zrozumieć swoich rozmówców. Umiała cudownie słuchać, nawet pomysłów najmniej znaczących. Do końca swojego życia zachowała młodość umysłu, która ją podtrzymywała w stanie ciągłej aktywności w uczeniu się od wszystkich, od każdego, i wszystkiego. I odwrotnie: czuła, że to co ona wiedziała, co rozumiała nie ma prawa zachowywać egoistycznie tylko dla siebie. Starała się przeka zać to innym. Najbardziej w niej podziwiam to, że w przeciwieństwie do wielu fanaty ków, których spotyka się wśród uczonych, ona umiała wątpić. Nauczanie było jej pasją; miała zdolność do przekazania tej pasji innym. (…) Chciałabym przywołać dyskusję, którą zapoczątkowała w Leiden w 1985 roku w grupie poświęconej kształ ceniu nauczycieli. Nalegała tam na konieczność takiego przygotowania nauczyciela matematyki, by mając świadomość ogromnej odpowiedzialności za uczniów, miał „postawę rewolucyjną” wobec zmian oraz był „wolny i otwarty”. (…) Niech młodzi ludzie z Polski i innych krajów ośmielą się podjąć wyzwanie tej wielkiej Honorowej Przewodniczącej, która była i pozostanie bardzo wielkim zaszczytem naszej między na rodowej Komisji. Jej wpływ przekroczył już granice i mury”. H. Warmus, profesor logiki na Uniwersytecie w Genewie, współpracownik J. Piageta, długoletni członek CIEAEM, napisał, że „Krygowska pozostaje przykładem nie tylko wielkiego pedagoga, ale również osobowości wyposażonej w autentyczny humanizm. Sądzę, że nauczanie matematyki traktowała również jako kształtowanie prawdziwej kultury humanistycznej”.