Saga rodu Krygowskich

Odnalezli sie po latach

Zdjecie uczestnikow zjazdu

Fot. Autor

Ponad 100 osob z rodziny Krygowskich wzielo udzial w III zjezdzie rodzinnym. Przyjechali ludzie z calej Polski - od Pomorza po Przemysl. Byli tez Slowacy, ktorych korzenie siegaja polskich ziem. Przybyli Krygowscy z Niemiec. Pierwszy zjazd rodzinny odbyl za sprawa Marii Bielskiej z USA i Marii Krygowskiej-Doniec.

- Rodzina po raz pierwszy spotkala sie w Blazowej kolo Rzeszowa - mowi Jan Krygowski, prezes Stowarzyszenia Rodziny Krygowskich. - Umowilismy sie wlasnie w tej miejscowosci, bo wszyscy mysleli, ze to jest nasze gniazdo. Wtedy postanowilismy rozpoczac poszukiwania korzeni naszej rodziny. Okazalo sie, ze jest nas w Polsce ponad 1300 osob, w tym 895 kobiet. Poza granicami kraju, od Australii po USA, zyje jeszcze 200-300 ludzi zwiazanych krwia z Krygowskimi. Na zjazd zalozycielski przyjechalo 147 osob. Byly to niezwykle wzruszajace spotkania. Wiekszosc z nas zobaczyla sie wtedy po raz pierwszy.

Pierwszy zjazd rodzinny spowodowal, ze rozpoczeto odkrywanie historii rodziny. Podjal sie tego Emil Kolodziej, pomyslodawcy zjazdu oraz Wieslaw Krygowski.

- Chcac dowiedziec sie, skad pochodzimy, musialem sprawdzic, jak powstalo nasze nazwisko. Zaczalem studiowac literature. Okazalo sie, ze korzenie rodziny siegaja XIII/XIV wieku. Wiele wskazuje na to, ze na poczatku bylo to slowo Kryg. Kolo Lipinek jest wies o tej nazwie, ale tam dzisiaj nie ma ani jednego Krygowskiego. Natomiast nazwa wiaze sie z osadnictwem niemieckim na tych ziemiach. Slowo kryg, krik oznaczalo wtedy wojne, starcie zbrojne, dzwignie i lewar. Pozniej byl to przyrzad do napinania kuszy itd. Rowniez w swoich utworach slowo kryg wymieniaja Mikolaj Rej i Jan Kochanowski jako urzadzenie - mowi pan Wieslaw.

Skad wiec wzieli sie Krygowscy? W miejscowosci Kryg mieszkal Jan, Wojciech i inni. Kiedy zaczely sie migracje, zaczeto wprowadzac nazwiska dwuczlonowe. Najpierw robila to szlachta, a pozniej dla mniej zamoznych dokladano koncowke i tak powstalo nazwisko Krygowski.

- Nasi pradziadowie wiele podrozowali. Wywedrowali z Krygu do Libuszy, Lipinek i w swiat. Ale w 1780 roku trafili do Pagorzyny (przez kilkanascie lat drugiej polowy XX wieku nazywala sie Pogorzona), gdzie osiedli na stale. Dzisiaj ta miejscowosc jest nieformalna stolica Krygowskich - wspomina Wieslaw Krygowski.

Z tym nazwiskiem laczy sie tez pewna opowiesc, zwiazana z laureatem Nagrody Nobla Isaa-kiem Singerem. W ksiazce "Sztukmistrz z Lublina" wystepuje postac Jakuba Lejbowicza, ktory mial przyjaciela Jehude Kryse. - Ten wlasnie czlowiek zmienil swoje nazwisko na Krysinski. Jednak zydowski historyk Majer Balaban w przypisach pomylil sie, piszac Krygowski - dodal Wieslaw Krygowski. - Jest to ewidentna pomylka, ktora niestety wciaz jest powielana. Sprawdzilem to i rzeczywiscie w Warszawie zyja ludzie o nazwisku Krysinscy, ktorych przodkiem byl wlasnie Jehuda Krysa, a nie Krygowscy.

Wieslaw Krygowski opowiada, jak z kuszy powstalo rodzinne nazwisko

Obecnie rodzina Krygowskich to jedenascie linii: futomska, wadowicka, mecinska, wojtowska, harklowska I i II, ropska I i II, jasielsko-czortkowska, murzylowska, biecka. To takze wiele osob w USA, Australii i Niemczech.

Wsrod tak wielu osob nie brakuje zyciorysow tragicznych. Najbardziej doswiadczeni zostali Krygowscy z kresow. - Druga wojna swiatowa i pozniejsze lata byly dla nas niezwykle dramatyczne - mowi Adam Krygowski z Murzylowa. - W 1942 roku stracilem ojca, ktorego zabili Ukraincy. Niedlugo pozniej umarla matka. Ja wraz z bratem wychowalem sie w domu dziecka. Adam byl juz na Ukrainie, by rozwiazac kilka naszych zagadek. Zobaczymy, co z tego wyniknie.

Na Wschodzie Krygowskich bylo bardzo duzo, wsrod nich wielu wybitnych uczonych. Jednym z nich byl prof. Zdzislaw Krygowski, urodzony we Lwowie, znakomity matematyk, pozniej prorektor Uniwersytetu Poznanskiego. Przed wojna nalezal do grona bardzo znanych postaci. To on wlasnie ksztalcil trzech wybitnych studentow, ktorzy pozniej wslawili sie zlamaniem kodu Enigmy. W specjalnych kursach z matematyki uczestniczyl Marian Rejewski, Jerzy Rozyczki i Henryk Zygalski. Za swoje osiagniecia Zdzislaw Krygowski zostal odznaczony Krzyzem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Legia Honorowa w 1936 roku we Francji.

Postacia bardzo zasluzona dla Polski byla Eileen Korczynska, corka wspomnianego Zdzislawa Krygowskiego. Przez wiele lat byla osobista sekretarka Jana Owaka Jezioranskiego, ktory zawsze podkreslal jej ogromne oddanie dla spraw Polski w czasach zimnej wojny.

W rodzinie Krygowskich nigdy nie brakowalo artystow. Jednym z najbardziej znanych jest Zbigniew z Blazowa.

- Ojciec byl postacia niezwykla - opowiada Jan Krygowski z Rzeszowa. - Rzezbil, malowal, byl pierwszym fotografem na tamtym terenie i wystepowal w teatrze, ktory zalozyl. Wykonal wystroj kosciola w Blazowie. Przezyl oblezenie twierdzy Przemysl podczas I wojny swiatowej. Byl czlowiekiem nie tylko wszechstronnym, ale rowniez bardzo uzdolnionym. I wlasnie dlatego dostal stypendium panstwowe, by mogl studiowac malarstwo i rzezbe w Paryzu. Spedzil tam trzy lata (1931-1933), a swoje prace wystawial w slynnym "Salonie niezaleznych". Po powrocie do Polski zamieszkal w Rzeszowie. Caly czas malowal i rzezbil. To chyba uratowalo mu zycie. W 1944 roku, tuz przed wejsciem Armii Czerwonej do jego pracowni przyszedl Niemiec. Palcem pokazal obrazy, ktore mu sie spodobaly. Zabral je ze soba. W tym roku, w pazdzierniku, z okazji 100- -lecia urodzin, w Rzeszowie odbedzie sie wystawa prac ojca.

Jedna z tradycji rodzinnych zjazdow stanowia wyklady o bardzo roznej tematyce. Tym razem swoje poglady na zycie przedstawil jeden z najwybitniejszych polskich i europejskich chemikow prof. Marek Krygowski.

- Chemia to nasze zycie. Nie trzeba sie jej bac, ale nalezy ja umiejetnie wykorzystywac - mowil. - To wlasnie dzieki chemii dzisiaj zyjemy dwa razy dluzej. Kiedy do powszechnego uzytku wprowadzono DDT, ekolodzy wypowiedzieli temu srodkowi wojne. W krajach Afryki na malarie umiera rocznie ok. 5 milionow ludzi, a blisko 10 mln choruje na te niezwykle grozna chorobe. Tymczasem okazalo sie, ze tam, gdzie nawozono DDT ziemie, smiertelnosc spadla ponad 1000 razy. Ekolodzy mimo to udowadniali, ze jest to szkodliwy srodek. DDT zostal odsuniety i dzis znow umieraja miliony Afrykanczykow.

Prof. Marek Krygowski jest autorem 205 prac naukowych i 39 opracowan. Gunter Haflinger, ktory napisal wstep do ksiazki biograficznej o znakomitym chemiku, powiedzial: "Marek Krygowski to ciepla otwartosc, zyczliwosc, gleboka uczciwosc, oparta ma prawdziwym chrzescijanstwie".

Przez trzy dni zjazdu rodzinnego nie ustawaly rozmowy i wspominki. Spotkanie zakonczyla msza swieta w Pagorzynie, podczas ktorej rodzina Krygowskich wreczyla proboszczowi pozlacany kielich mszalny.

Wszyscy zapowiedzieli przyjazd za trzy lata, na IV juz zjazd Rodziny Krygowskich.

JERZY CEBULA